Ενδομητρίωση: συμπτώματα και θεραπεία

Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια γυναικολογική πάθηση κατά την οποία ενδομήτριος αδενικός ιστός αλλά και ενδομήτριο στρώμα  ανευρίσκονται εκτός της μήτρας. Τα κύτταρα του ιστού αυτού ανταποκρίνονται στα ορμονικά ερεθίσματα με ανάλογο τρόπο με το ενδομήτριο προκαλώντας κυκλική αιμορραγία, φλεγμονή και συγκέντρωση υλικού αποδόμησης σε ανατομικές θέσεις που δεν είναι προγραμματισμένες για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού με αποτέλεσμα τη δημιουργία ουλών αλλά και όζων.

Η αλυσίδα αυτή προκαλεί την εγκαθίδρυση του πλέον χαρακτηριστικού  συμπτώματος της ενδομητρίωσης: του πόνου.

Οι εμφυτεύσεις αυτές βρίσκονται  κατά κύριο λόγο στην πύελο αλλά μπορεί να βρεθούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος.   

Αφορά κυρίως γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, όλων των εθνικών και κοινωνικών ομάδων. Ανευρίσκεται στο 7-10% του γενικού πληθυσμού με επίπτωση 38% σε υπογόνιμες γυναίκες και 71 - 87% σε γυναίκες με χρόνιο πυελικό άλγος.

Συμπτώματα

 Ο πόνος το κύριο σύμπτωμα της ενδομητρίωσης εκδηλώνεται σε συγκεκριμένα σημεία και χρόνο, η ερμηνεία των οποίων είναι  σημαντική  για τη διάγνωση.

• Δυσμηνόρροια - πόνος κατά την έμμηνο ρύση.
• Δυσπαρεύνια - πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
• Δυσχεσία (πόνος κατά την αφόδευση) και δυσουρία (πόνος κατά την ούρηση).
• Προβλήματα από το γαστρεντερικό όπως δυσκοιλιότητα, διάρροια ή η εναλλαγή αυτών των δύο καθώς και από το ουροποιητικό όπως αιματουρία, συχνουρία, δυσουρία.
• Υπογονιμότητα

Διάγνωση

Το πρώτο βήμα για μια σωστή διάγνωση είναι η αναγνώριση των συμπτωμάτων, η περιοδικότητα τους, η εξέλιξη τους στο χρόνο και η συσχέτιση τους με συμπτώματα από το ουροποιητικό και το γαστρεντερικό.

• Η γυναικολογική εξέταση είναι καθοριστική τόσο για την άμεση διάγνωση αλλά σαν πυξίδα για να εκτιμήσουμε τα ευρήματα από τις απεικονιστικές εξετάσεις.
• Το γυναικολογικό υπερηχογράφημα, μια δυναμική εξέταση, το οποίο εκτός από τις ενδομητριωσικές κύστεις ωοθηκών είναι σε έμπειρα χέρια σε θέση να αναγνωρίσει όζους, συμφύσεις αλλά και αλλοιώσεις του πυελικού περιτοναίου.
• Η μαγνητική τομογραφία μπορεί να χρειαστεί για να συμπληρώσει τη διάγνωση.
• Εξετάσεις αίματος και  απεικόνιση του ουροποιητικού (κύστη, ουρητήρες)  και του γαστρεντερικού (ορθό, σιγμοειδές) σε περίπτωση που τα συμπτώματα ή οι άλλες απεικονίσεις υποδεικνύουν τη συμμετοχή τους στη νόσο.
• Τέλος η οριστική διάγνωση και η πλήρης χαρτογράφηση της νόσου γίνεται με τη διαγνωστική λαπαροσκόπηση

Θεραπεία

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης συνίσταται στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων με αναλγητικά και συγκεκριμένα με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και σε ορμονική θεραπεία όπως συνδυασμένα αντισυλληπτικά, δαναζόλη, GnRH ανάλογα (με ή χωρίς τη συγχορήγηση οιστρογόνων/προγεσταγόνων) και προγεστερινοειδών που φαίνεται να έχουν ιδιαίτερη θέση στον περιορισμό της νόσου και των συμπτωμάτων.

Τέλος η χειρουργική αντιμετώπιση που ενδείκνυται να πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά, με εξαίρεση της νόσου και καυτηριασμό εστιών,  αποτελεί την τελική και ριζική θεραπεία είτε εφόσον τα συμπτώματα δεν περιορίζονται με τη φαρμακευτική οδό είτε εάν αναγνωρίζονται σοβαρές βλάβες που ενδείκνυνται να αφαιρεθούν ή τέλος με σκοπό την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον προγραμματισμό των βημάτων του χειρουργείου τόσο για την αποφυγή της μείωσης του δυναμικού των ωοθηκών, ενώ η ριζικότητα του χειρουργείου θα πρέπει να είναι συνάρτηση τόσο της σοβαρότητας της νόσου όσο και των υποκειμενικών συμπτωμάτων της ασθενούς.

 *Άρθρο του Στυλιανού Μουρτζάκη, Μαιευτήρα, Χειρουργού – Γυναικολόγου, Επιστ. Συνεργάτης ΜΗΤΕΡΑ