Ροχαλητό και διαταραχή της αναπνοής στον ύπνο
Το ροχαλητό είναι η θορυβώδης αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου. Οφείλεται στην δόνηση των μαλακών ιστών του ανώτερου αεραγωγού, συγκεκριμένα, της σταφυλής, της μαλθακής υπερώας, των παρίσθμιων αμυγδαλών και των πλαγίων τοιχωμάτων του φάρυγγα.
Σε ανθρώπους της μέσης ηλικίας περίπου το 40% των ανδρών και το 28% των γυναικών ροχαλίζουν, ποσοστά που φτάνουν στα 84% και 73%, αντίστοιχα, κατά την 7η δεκαετία της ζωής.
Το ροχαλητό ως σύμπτωμα από μόνο του δεν θεωρείται παθολογικό, παρόλο που κατά κανόνα συνδέεται με αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου, λόγω της ενόχλησης των άλλων. Επιπλέον αυξάνονται τα δεδομένα που συσχετίζουν το φυσικό τραύμα στον τράχηλο από τις δονήσεις του ροχαλητού με αυξημένη επίπτωση στενώσεων των καρωτίδων αρτηριών και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Όταν το ροχαλητό συνοδεύεται από συμπτώματα στέρησης ύπνου και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, μιλάμε για διαταραχή της αναπνοής στον ύπνο (sleep disordered breathing). Η σοβαρότερη διαταραχή της αναπνοής στον ύπνο εκδηλώνεται με πλήρη διακοπή της ροής αέρα, που χαρακτηρίζεται ως άπνοια ή υπόπνοια, ανάλογα με τη χρονική διάρκειά της (λιγότερο ή περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα, αντίστοιχα). Όταν διαπιστώνονται περισσότερα από 5 επεισόδια άπνοιας ή υπόπνοιας σε 1 ώρα ύπνου, τίθεται η διάγνωση του συνδρόμου αποφρακτικής υπνικής άπνοιας (ΣΑΥΑ).
Τι είναι το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας
Το ΣΑΥΑ εκδηλώνεται με ενοχλητικά συμπτώματα όπως ροχαλητό, απρόσφορος ύπνος, επεισόδια πνιγμονής κατά τη διάρκεια του ύπνου, υπερβολική υπνηλία, πρωινοί πονοκέφαλοι, νυχτερινή συχνουρία, αλλαγές στη διάθεση, φτωχή συγκέντρωση, απώλεια μνήμης, νυχτερινοί ιδρώτες και τρίξιμο των δοντιών. Παθολογικές καταστάσεις που προδιαθέτουν στην εκδήλωση του συνδρόμου είναι η παχυσαρκία, ο υποθυρεοειδισμός, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και η ακρομεγαλία.
Συνήθειες όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση οινοπνευματωδών και η λήψη ηρεμιστικών φαρμάκων ενέχονται σε αναπνευστικές διαταραχές του ύπνου, από απλό ροχαλητό μέχρι και υπνική άπνοια.
Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία το ΣΑΥΑ μπορεί να προκαλέσει συστηματική υπέρταση, έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακά επεισόδια, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, κολπική μαρμαρυγή, αρρυθμίες, μέχρι και θάνατο. Στα παιδιά το σύνδρομο οδηγεί στην εμφάνιση της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας, σε καθυστέρηση της ανάπτυξης και σε νυχτερινή ενούρηση.
Τι πρέπει να κάνετε
Σε ανθρώπους που ροχαλίζουν χωρίς να εμφανίζουν άλλα συμπτώματα, η αναγκαιότητα της ιατρικής παρέμβασης παραμένει ασαφής και σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την επιθυμία του ασθενούς και του κοινωνικού του περιβάλλοντος. Αντίθετα, όλοι οι ασθενείς που ροχαλίζουν και ταυτόχρονα διαπιστώνουν πως κάνουν ύπνο που δεν τους ξεκουράζει, πρέπει να υποβάλλονται σε πλήρη κλινική εξέταση της κεφαλής και του τραχήλου καθώς και σε μελέτη ύπνου.
Η ΩΡΛ εξέταση περιλαμβάνει εξέταση της μύτης, της στοματικής κοιλότητας και του φάρυγγα, ώστε να διαπιστωθούν σημεία απόφραξης όπως μπορεί να είναι η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος, η υπερτροφία των ρινικών κογχών, η αλλεργική ρινίτιδα, η υπερτροφία των παρίσθμιων αμυγδαλών, η μακριά σταφυλή ή η υπερτροφία στη βάση της γλώσσας. Την εξέταση συμπληρώνει η δοκιμασία Muller, όπου ο ασθενής, μετά την είσοδο ενός εύκαμπτου ενδοσκοπίου από τη μύτη, καλείται να εισπνεύσει με τη μύτη και το στόμα κλειστό και έτσι διαπιστώνονται θέσεις ανατομικής απόφραξης στον ανώτερο αεραγωγό.
Η μελέτη ύπνου θέτει τη διάγνωση του ΣΑΥΑ και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη θεραπευτική στρατηγική. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ενήλικων ασθενών με υπνική άπνοια ωφελείται από τη χρήση της αναπνευστικής συσκευής Cpap, ενώ αντίθετα στα παιδιά η αφαίρεση των αμυγδαλών μαζί με τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις («τα κρεατάκια») έχει υψηλό ποσοστό ίασης.
Για την αντιμετώπιση του ροχαλητού, όταν αυτό δε συνοδεύεται από άλλες διαταραχές στον ύπνο συστήνονται η απώλεια βάρους, η ελάττωση ή διακοπή του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ, η αμυγδαλεκτομή, η βελτίωση της ρινικής αναπνοής (φαρμακευτικά ή χειρουργικά) και η χειρουργική σμίκρυνση της σταφυλής.
*Άρθρο του Ανδρέα Λιοδάκη, Ωτορινολαρυγγολόγου, Επιστ. Συνεργάτη ΥΓΕΙΑ.
