Αίτια και συμπτώματα βαρηκοΐας

Η ακοή αποτελεί μία από τις 5 ανθρώπινες αισθήσεις. Πως όμως επιτελείται η ακοή; Ένα ακουστικό κύμα ταξιδεύει μέσω του έξω ακουστικού πόρου έως το τύμπανο, μία λεπτή μεμβράνη, που συνδέεται με μια αλυσίδα 3 μικροσκοπικών οσταρίων στο μέσο αυτί. Η οστέινη αλυσίδα αγκυροβολεί στο τοίχωμα του κοχλία στο έσω αυτί. Ο κοχλίας ομοιάζει με το περίβλημα του σαλιγκαριού και περιέχει υγρό. Το ακουστικό κύμα ταλαντώνει το τύμπανο, προκαλώντας την κίνηση των 3 οσταρίων, τα οποία μετακινούν το υγρό του κοχλία. Η κίνηση του υγρού ενεργοποιεί τα ειδικά νευρικά κύτταρα του κοχλία, τα τριχωτά κύτταρα. Αυτά επικοινωνούν με το ακουστικό νεύρο, το οποίο μεταφέρει το σήμα μέχρι τον εγκέφαλο, όπου γίνεται αντιληπτός ο ήχος.

Παρεμπιμπτόντως, 538 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από βαρηκοΐα. Τι μπορεί όμως να οδηγήσει στη βαρηκοΐα; Ασθένειες του έξω ακουστικού πόρου, όπως εξωτερική ωτίτιδα, που συνοδεύεται με πόνο, καθώς και το βύσμα κυψελίδας από το γνωστό σε όλους μας «κερί». Το κερί προστατεύει, καθώς τα βακτήρια «λιμνάζουν» σε αυτό και δεν έρχονται σε επαφή με το λεπτό δέρμα του έξω ακουστικού πόρου. Επίσης, το κερί όντας όξινο, δεν επιτρέπει την ανάπτυξη μυκήτων. Ο έξω ακουστικός πόρος είναι έτσι σχεδιασμένος, ώστε να μεταφέρει το κερί προς τα έξω και μάλιστα σε τόσο μικρές ποσότητες, που δεν γίνονται αντιληπτές. Ο καθαρισμός του κεριού με μπατονέτες δεν είναι επιθυμητός. Στην πραγματικότητα, προκαλούμε μικροτραυματισμούς, διαταράσσουμε το όξινο περιβάλλον και σπρώχνουμε το κερί προς το τύμπανο, δημιουργώντας το βύσμα κυψελίδας. «Οπότε γιατρέ, πως πρέπει να καθαρίζουμε το αυτί;» ρωτάνε οι ασθενείς. Όπως εξηγήσαμε, δεν πρέπει. «Καθαρίζεται μόνο του» είναι η απάντηση.

Άλλα αίτια βαρηκοΐας αποτελούν ασθένειες του μέσου αυτιού, όπως μέση ωτίτιδα, που συνοδεύεται με πόνο, καθώς και συλλογή υγρού στο μέσο αυτί, που παρατηρείται κυρίως σε παιδάκια 2-7 ετών λόγω απόφραξης της ευσταχιανής σάλπιγγας (που αερίζει το μέσο αυτί) από τα κρεατάκια. Τα παιδιά χρειάζονται την ακοή για να αναπτύξουν την ομιλία τους, τη μάθηση και τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Κλείστε τα αυτιά σας και προσπαθήστε να επικοινωνήσετε με έναν άνθρωπο. Θα καταλάβετε την επίδραση της βαρηκοΐας σε ένα παιδάκι 5 ετών που προσπαθεί να ακούσει τι λέει ο/η δάσκαλος/-α και οι συμμαθητές του. Σε σοβαρές περιπτώσεις, τα κρεατάκια οφείλουν να αφαιρούνται χειρουργικά και το υγρό στο αυτί να παροχετεύεται με ή χωρίς σωληνάκια.

Συλλογή υγρού στο μέσο αυτί παρατηρείται και σε ενήλικες, συνήθως λόγω κρυολογήματος, το οποίο αποκαθίσταται μόνο του. Άλλες ασθένειες του μέσου αυτιού περιλαμβάνουν την ωτοσκλήρυνση και τη χρόνια μέση ωτίτιδα (υπό τη μορφή διάτρησης τυμπάνου ή χολοστεατώματος), οι οποίες χρειάζονται συνήθως ακουστικά βαρηκοΐας ή/και χειρουργική αποκατάσταση.

Οι ασθένειες του έσω αυτιού αποτελούν την πιο συχνή αιτία βαρηκοΐας. Η πρεσβυακουσία (άνω των 50-60 ετών) απαιτεί χρήση ακουστικών βαρηκοΐας. Συνήθως, οι ασθενείς δυσκολεύονται να συμμετάσχουν σε συζητήσεις, όπου πολλοί άνθρωποι μιλούν ταυτόχρονα (π.χ. εστιατόρια, οικογενειακά τραπέζια). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να απομονώνονται κοινωνικά και να εμφανίζουν σημάδια κατάθλιψης με την πάροδο του χρόνου. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι ασθενείς δηλώνουν «δε θέλω να βάλω ακουστικά». Κι όμως, σκεφτείτε: Άμα δεν βλέπατε καλά, δεν θα βάζατε γυαλιά; Γιατί να απορρίπτουμε τη χρήση ακουστικού;

Άλλες ασθένειες του έσω αυτιού περιλαμβάνουν την αιφνίδια νευροαισθητήρια βαρηκοΐα αγνώστου αιτιολογίας, όπου μειώνεται αιφνίδια η ακοή μας στο ένα αυτί και ενδέχεται να χρειαστεί θεραπεία με χάπια ή ενδοφλέβια χορήγηση κορτιζόνης. Εξίσου σημαντικές είναι οι συγγενείς βαρηκοΐες, που παρατηρούνται σε 1/1000 γεννήσεις. Συνήθως απαιτείται η χειρουργική θεραπεία με κοχλιακό εμφύτευμα, το πρώτο εμφύτευμα που αντικαθιστά τη λειτουργία ενός νευροαισθητήριου οργάνου.

Συνοψίζοντας, η βαρηκοΐα οφείλεται σε διαφορετικά αίτια (περισσότερα από αυτά που αναφέρθηκαν). Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να επισκεπτόμαστε τον Ωτορινολαρυγγολόγο μας, σεβόμενοι την ακοή μας και φροντίζοντας μία από τις πέντε τόσο σημαντικές αισθήσεις μας.

  *Άρθρο του Ιωάννη Ε. Γιωτάκη, Ομότιμου Καθηγητή Ωτορινολαρυγγολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή Ωτορινολαρυγγολογικής Κλινικής Χειρουργικής Κεφαλής & Τραχήλου Metropolitan General.