Προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο

Mας τρομάζει μόνο και μόνο το άκουσμα της λέξης «καρκίνος», πόσo μάλλον όταν πρόκειται να τον αντιμετωπίσουμε. Παρόλο που η ιατρική έχει προχωρήσει αρκετά και πολλοί καρκίνοι μπορούν να θεραπευτούν, ισχύει πάντοτε το «καλύτερα να προλάβουμε παρά να θεραπεύσουμε».

Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να κάνουμε κάποιες εξετάσεις που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να προλάβουμε ένα καρκίνο ή και τον διαγνώσουμε σε αρχικό στάδιο, έτσι ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα ίασης. Υπάρχουν εξετάσεις που είναι κοινές και για τα δύο φύλα, και κάποιες που είναι εξειδικευμένες για τους άντρες ή για τις γυναίκες.

Κοινές εξετάσεις

Μια απλή γενική αίματος και μία απλή γενική ούρων όσο και να μας φαίνεται απλοϊκό, μπορούν να μας δώσουν πληροφορίες που μας παραπέμπουν να ψάξουμε μήπως υπάρχει ένας καρκίνος κάπου. Δηλαδή μια εμμένουσα αναιμία ή μια αιματουρία ακόμη και μικροσκοπική, μπορεί να διαγνωσει ένα καρκινο-θήλωμα ουροδόχου κύστης (συχνότερο στους καπνιστές).

Όλοι οι άνθρωποι πάνω από τα 50, θα πρέπει να κάνουν μια κολονοσκόπηση για ανεύρεση καρκίνου παχέος εντέρου, εκτός εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, οπότε πρέπει να γίνει νωρίτερα σε ηλικία, και αναλόγως των αποτελεσμάτων να επαναλαμβάνεται κάθε 5 χρόνια εάν είναι αρνητική, αλλιώς συχνότερα εάν βρεθούν πολύποδες και αναλόγως της ιστολογικής απάντησης αυτών.

Οι καπνιστές πάνω από 40 ετών θα πρέπει να κάνουν low dose αξονική τομογραφία θώρακος ετησίως ή μαγνητική τομογραφία πνεύμονα, συμπληρώνοντας τον έλεγχο με μια σπιρομέτρηση για την έγκαιρη ανεύρεση Ca πνεύμονα, που είναι ένας από τους κυριότερους καρκίνους που απειλεί και τα δύο φύλα εξίσου, από τη στιγμή που οι γυναίκες καπνίζουν το ίδιο ή και περισσότερο από τους άνδρες, και που μεγάλο ποσοστό πληθυσμού καπνίζει στην Ελλάδα. Επίσης πρέπει να γίνεται συστηματική παρακολούθηση των δερματικών σπίλων, με επισκόπηση από δερματολόγο, χαρτογράφηση και πιθανώς δερματοσκόπηση όπου είναι αναγκαίο, για την έγκαιρη διάγνωση καρκίνου του δέρματος.

Εξετάσεις (check up) ανδρών

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που έχει όλος ο αρσενικός πληθυσμός, όμως με την πάροδο του χρόνου μπορεί να παρουσιάσει προβλήματα, από μια απλή υπερτροφία, μέχρι καρκίνο του προστάτη. Eάν δε γίνει εγκαίρως η διάγνωση, μπορεί να δώσει σοβαρές μεταστάσεις στους πνεύμονες ή στα οστά. Υπάρχει όμως μια αιματολογική εξέταση που μπορεί να ανιχνεύσει τον καρκίνο του προστάτη εγκαίρως, και αυτό είναι το PSA (προστατευτικό αντιγόνο) που πρέπει να κάνουν ετησίως όλοι οι άνδρες άνω των 40 ετών.

Εάν τα αποτελέσματα δείξουν παθολογική τιμή ή υπάρχουν διαδοχικές αυξήσεις του PSA από χρόνο σε χρόνο, τότε ο έλεγχος συμπληρώνεται με επιπλέον αιματολογικές εξετάσεις, υπερηχογράφημα προστάτη και δακτυλική εξέταση, για να διαχωριστεί η ύπαρξη καρκίνου, απλής υπερτροφίας προστάτη ή μιας προστατίτιδας. Τέλος η διάγνωση τίθεται με βιοψία προστάτη.

Εξετάσεις (check up) γυναικών

Στις γυναίκες ο πιο συχνός καρκίνος είναι ο καρκίνος του μαστού. Μετά τα 40, κάθε γυναίκα οφείλει να κάνει ετησίως μια ψηφιακή μαστογραφία για την εντόπιση σε πρώιμο στάδιο κάποιου όγκου στο μαστό. Η μαστογραφία συμπληρώνεται με ένα υπερηχογράφημα μαστών όπου και γίνεται σύγκριση για καλύτερη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Μια άλλη εξέταση αρκετά διευκρινιστική είναι η μαγνητική τομογραφία μαστών.

Ο καρκίνος του μαστού όπως και των οωθηκών μπορεί να είναι κληρονομικός για αυτό σε κάποιες περιπτώσεις θα πρέπει να γίνεται ανίχνευση των γονιδίων που αφορούν τους συγκεκριμένους καρκίνους. Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, οι γυναίκες θα πρέπει να κάνουν μαστογραφία νωρίτερα.

Δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος στις γυναίκες είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ο οποίος μπορεί να διαγνωστεί εγκαίρως με τη διενέργεια Pap test. Το pap θα πρέπει να γίνεται ετησίως από κάθε νεαρή γυναίκα από την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας οφείλεται κυρίως σε χρόνια λοίμωξη από τον ιό HPV (κονδυλώματα). Ο περιορισμός και η μελλοντική εξάλειψη του προαναφερθέντος καρκίνου, μπορεί να επιτευχθεί με το συστηματικό εμβολιασμό των κοριτσιών από 12 έως 18 ετών με το εμβόλιο κατά του καρκίνου της μήτρας.

Άλλος συχνός καρκίνος στις γυναίκες είναι ο καρκίνος των οωθηκών, γι΄ αυτό ένα υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων θα ήταν καλό να γίνεται ετησίως.

Σε όλες τις περιπτώσεις, όταν παρουσιάζουμε συμπτώματα όπως ανορεξία, αδικαιολόγητη απώλεια βάρους, εμμένουσα δεκαδική ή πυρετική κίνηση, επίμονο βήχα, παρατεταμένο πόνο σε κάποιο σημείο του σώματός μας, θα πρέπει να επισκεπτόμαστε το γιατρό, αλλά και χωρίς κάποια συμπτώματα έχουμε υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας να κάνουμε ένα check up ετησίως.

Τέλος, το να γνωρίζουμε το οικογενειακό ιστορικό μας, μπορεί να μας βοηθήσει στο να προλάβουμε κακοήθειες.

 *Άρθρο της Μαντούς Κυπριανίδου, Γενικής Ιατρού - Υπεύθυνης Τμήματος Check up Metropolitan General.