Πέθανε η Άγκνες Χέλερ
Η ουγγαρέζα φιλόσοφος Άγκνες Χέλερ, μαθήτρια του Γκέοργκ Λούκατς, η οποία δίδαξε για 25 χρόνια στη Νέα Σχολή Κοινωνικής Έρευνας της Νέας Υόρκης, πέθανε την Παρασκευή σε ηλικία 90 ετών, ανακοίνωσε η Ουγγρική Ακαδημία Επιστημών.
Γεννημένη το 1929 στη Βουδαπέστη, η Χέλερ επέζησε του Ολοκαυτώματος, αλλά έχασε τα περισσότερα μέλη της οικογένειάς της στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ήταν μαθήτρια του Λούκατς από το 1947, κατόπιν βοηθός καθηγήτρια στο τμήμα του. Διώχθηκε από τη θέση της στο πανεπιστήμιο, μαζί με τον Λούκατς, για πολιτικούς λόγους μετά την αποτυχημένη εξέγερση του 1956 στην Ουγγαρία εναντίον της σοβιετικής επικυριαρχίας. Υπήρξε ένα από τα κυριότερα μέλη της Σχολής της Βουδαπέστης.
Μετά τον θάνατο του Λούκατς, το 1971, τα μέλη της Σχολής έγιναν στόχος πολιτικού διωγμού κι εξαναγκάστηκαν να μείνουν άεργοι. Η Χέλερ, μαζί με τον σύζυγό της Φέρεντς Φέχιρ και αρκετά ακόμη μέλη της Σχολής της Βουδαπέστης, επέλεξαν την εξορία στην Αυστραλία το 1977. Επέστρεψε στην Ουγγαρία μετά το 1989 και την κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ, ενώ διατήρησε παράλληλα την έδρα της στη Νέα Υόρκη. Η Χέλερ ασχολήθηκε εκτενώς στα γραπτά της με τη φιλοσοφία της ιστορίας και της ηθικής και τη θεωρία της νεωτερικότητας.
Τα τελευταία χρόνια η φιλόσοφος, υπέρμαχος της φιλελεύθερης δημοκρατίας (της Μεγάλης δημοκρατίας, κατά τον τίτλο ενός από τα βιβλία της, γραμμένου το 1985, το οποίο εκδόθηκε στην Ελλάδα το 2007 από τις εκδόσεις Έρασμος), ασκούσε σκληρή κριτική στον ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, που θεωρούσε ότι υπονομεύει το δημοκρατικό πολίτευμα. «Ο κ. Όρμπαν αποκαλεί την Ουγγαρία “ανελεύθερη δημοκρατία”. Κατά κάποιον τρόπο, λέει την αλήθεια. Αλλά αυτό σημαίνει πως τα παραδοσιακά μέσα ελέγχου της εξουσίας έχουν πλέον διαβρωθεί», τόνιζε σε άρθρο της που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα The New York Times τον Σεπτέμβριο του 2018.
Παρέμεινε ενεργή ως το τέλος. Σύμφωνα με ουγγρικά ΜΜΕ, πέθανε καθώς πήγαινε να κολυμπήσει στη λίμνη Μπάλατον χθες. Πριν από τις ευρωεκλογές του Μαΐου, η Χέλερ μαζί με λιγοστούς άλλους ευρωπαίους διανοητές προσκλήθηκε από τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν σε μια συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης.
