Η «μεγάλη ερυθρά κηλίδα» του Δία συρρικνώνεται

Η «μεγάλη ερυθρά κηλίδα», το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, του αέριου γίγαντα Δία, είναι πλέον μικρότερη από κάθε άλλη φορά, αλλά και πιο στρογγυλή αντί για οβάλ, όπως δείχνουν οι τελευταίες μετρήσεις Αμερικανών και Ευρωπαίων επιστημόνων. Η κηλίδα είναι μεγαλύτερη από την ίδια τη Γη και προκαλείται από μία συνεχιζόμενη θύελλα τεραστίων διαστάσεων.

Οι αστρονόμοι, με επικεφαλής την Έιμι Σάιμον του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Γκόνταρντ της NASA, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς και το Space.com, υπολόγισαν -με βάση εικόνες που πήρε το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ»- ότι η κηλίδα έχει πλέον διάμετρο σχεδόν 16.500 χιλιομέτρων, έναντι περίπου 12.700 χιλιομέτρων της διαμέτρου της Γης.

Στο τέλος του 19ου αιώνα, η κηλίδα εκτιμάτο ότι είχε διάμετρο σχεδόν 41.000 χιλιομέτρων (αρκετά μεγάλη για να χωρέσει τρεις πλανήτες σαν τη Γη), ενώ το 1979-80 - όταν οι διαστημοσυσκευές «Βόγιατζερ» 1 και 2 πέρασαν κοντά από τον Δία- η διάμετρός της είχε μειωθεί στα 23.300 χιλιόμετρα. Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι γιατί η κηλίδα συρρικνώνεται κατά περίπου 1.000 χιλιόμετρα κάθε χρόνο.

Η στροβιλιζόμενη θύελλα -ένας αντικυκλώνας υψηλών πιέσεων στο νότιο ημισφαίριο του πλανήτη- που προκαλεί την ερυθρόχρωμη κηλίδα με τις αποχρώσεις κίτρινου, πορτοκαλί και άσπρου, είναι η μεγαλύτερη στο ηλιακό μας σύστημα. Οι άνεμοι στο εσωτερικό της ξεπερνούν τις αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα την ώρα - πολύ πιο δυνατοί από οποιονδήποτε άνεμο στον πλανήτη μας.

Κανένας επιστήμονας δεν ξέρει γιατί η κηλίδα συρρικνώνεται. Οι ερευνητές σχεδιάζουν νέες μετρήσεις για να διαπιστώσουν τι συμβαίνει στην ταραχώδη ατμόσφαιρα του Δία και πιθανώς απορροφά την ενέργεια της κηλίδας, με συνέπεια αυτή να μικραίνει συνεχώς.

Υπάρχουν ιστορικές αναφορές για μία «μόνιμη κηλίδα» στην επιφάνεια του Δία, οι οποίες ξεκινούν ήδη από το τέλος του 17ου αιώνα, αν και οι σημερινοί αστρονόμοι διαφωνούν κατά πόσο όντως επρόκειτο από τότε για την ίδια «μεγάλη ερυθρά κηλίδα».

Μία άλλη μεγάλη θύελλα σε τουλάχιστον έναν ακόμη πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος έχει αλλάξει ή εξαφανιστεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Το 1989, το σκάφος «Βόγιατζερ 2» τράβηξε φωτογραφίες μιας μεγάλης σκοτεινής κηλίδας στην επιφάνεια του Ποσειδώνα. Το 1994 όμως, το τηλεσκόπιο «Χαμπλ» αδυνατούσε ήδη να την εντοπίσει.