Κούβα: ένας χρόνος χωρίς τον Φιντέλ Κάστρο

Ένας χρόνος πέρασε από τον θάνατο του Φιντέλ Κάστρο και η Κούβα αποτίνει φόρο τιμής σήμερα στον εκλιπόντα ηγέτη της, με τρόπο λιτό και με το βλέμμα όλων στραμμένο ήδη προς την ιστορική μετάβαση εξουσίας με την οποία θα μπει τέλος, σε λιγότερες από 100 ημέρες, στα 60 χρόνια διακυβέρνησης των αδελφών Κάστρο.

Καμία μαζική εκδήλωση δεν έχει προγραμματιστεί προς τιμή του Φιντέλ Κάστρο, που απεβίωσε πριν από έναν χρόνο σε ηλικία 90 ετών. Στην Αβάνα, θα λάβει χώρα απόψε μια αγρυπνία μπροστά από το πανεπιστήμιο. Η παρουσία του Ραούλ Κάστρο, όπως επίσης και η πιθανή επίσκεψή του στο Σαντιάγο ντε Κούβα, στο νοτιοανατολικό τμήμα, όπου έχει μεταφερθεί η τέφρα του μεγαλύτερου αδελφού του, δεν έχουν προς το παρόν επιβεβαιωθεί από τις αρχές.

Εδώ και μία εβδομάδα πραγματοποιούνται μια σειρά «πολιτικές και πολιτιστικές» εκδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα για τη συμπλήρωση ενός έτους από τον «φυσικό θάνατο» του πατέρα της κουβανικής επανάστασης. Αν και οι συμπατριώτες του δεν έκαναν τα αποκαλυπτήρια κανενός αγάλματος ούτε βάπτισαν κάποιον δρόμο με το όνομά του σεβόμενοι τις επιθυμίες τους, τις τελευταίες ημέρες αναρτήθηκαν εκ νέου πανό στους τοίχους που έγραφαν συνθήματα όπως «Fidel vive» (Ο Φιντέλ ζει) ή «Somos Fidel» (Είμαστε ο Φιντέλ).

Ο Λέισι Τσι, ένας φοιτητής ιστορίας ηλικίας 22 ετών, θυμάται τον «πόνο» που ένιωσε μόλις ανακοινώθηκε ο θάνατος του Κάστρο. Ο θάνατός του «μας άγγιξε, ιδίως τους νέους, ακόμα κι αν κάποιοι ένιωσαν χαρά». «Παραμένει ζωντανός στις σκέψεις μας, στον πολιτισμό μας, στη μάχη των ιδεών που δίνουμε» είπε από την πλευρά της η Γκλάντις Γκαρσία, διευθύντρια ενός δημοτικού σχολείου στην Αβάνα.

Στενοί σύμμαχοι της Κούβας, ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο και ο ομόλογός του της Βολιβίας Έβο Μοράλες απέτισαν επίσης φόρο τιμής στον Φιντέλ Κάστρο. Ο Μαδούρο επισήμανε ότι «ο Φιντέλ ενσάρκωνε την αλληλεγγύη και τον ουμανισμό με τη δράση του που στόχευε πάντα στο να κάνει τον κόσμο καλύτερο», ενώ ο Μοράλες σημείωσε ότι «όσο ο σοσιαλισμός θα παραμένει στην κορυφή, ο Φιντέλ θα παραμένει ζωντανός».

Από την άλλη, για τον Μάικλ Σίφτερ, τον πρόεδρο του think tank Inter-American Dialogue, που εδρεύει στην Ουάσιγκτον, η σχετική διακριτικότητα και ο λιτός χαρακτήρας των εκδηλώσεων και τελετών που έχουν προγραμματιστεί «δεν είναι κάτι που προκαλεί έκπληξη».

«Υπάρχει πάντα ένας μεγάλος σεβασμός για τον Φιντέλ και τα επιτεύγματά του (…) όμως αποχώρησε από την προεδρία πριν από μία δεκαετία και πλέον, επομένως η ανάμνηση και οι διαστάσεις μιας θετικής κληρονομιάς ξεθωριάζουν, την ώρα που οι Κουβανοί είναι αντιμέτωποι με σκληρές πραγματικότητες» εξήγησε ο ειδικός.

Φέτος, η οικονομική κατάσταση της νήσου παραμένει ανησυχητική, με την ανάπτυξη να προβλέπεται για το 2017 στο 1%, έπειτα από μια ύφεση (-0,9%) τον περασμένο χρόνο.

Σε αυτό το οικονομικό περιβάλλον, οι μεταρρυθμίσεις στον οικονομικό τομέα έχουν «παγώσει». Την ίδια ώρα το ύψος των ζημιών που προκάλεσε ο κυκλώνας Ίρμα, που στοίχισε τη ζωή σε 10 ανθρώπους τον Σεπτέμβριο, όπως και το γεγονός ότι οι ΗΠΑ αποφάσισαν να εφαρμόσουν αυστηρότερη πολιτική σε βάρος τη νήσου δεν συμβάλλουν σε οποιαδήποτε αισιοδοξία.

Εξάλλου, στο τέλος αυτής της εβδομάδας θα διεξαχθεί ο πρώτος γύρος των δημοτικών εκλογών στη χώρα, μια εκλογική αναμέτρηση που αναβλήθηκε εξαιτίας της Ίρμας. Οι εκλογές αυτές θα δώσουν το εναρκτήριο λάκτισμα σε μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων που αναμένεται να κορυφωθούν, στα τέλη του Φεβρουαρίου 2018, με την αποχώρηση του Ραούλ Κάστρο, ηλικίας 86 ετών, από τον προεδρικό θώκο της χώρας.

Ο μικρότερος των Κάστρο γνωστοποίησε ότι θα παραχωρήσει τη θέση του σε έναν ηγέτη της νέας γενιάς για πρώτη φορά από το 1959. Προς το παρόν, είναι ο πρώτος αντιπρόεδρος και νούμερο δύο στην κυβέρνηση, ο Μιγκέλ Ντίας Κανέλ, που εμφανίζεται ως ο πιθανότερος διάδοχός του. Ο Ραούλ Κάστρο αναμένεται να παραμείνει επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας έως το επόμενο προγραμματισμένο συνέδριο για το 2021. Τότε θα είναι 90 ετών.