Η ζωή στο διάστημα μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας αστροναύτη

Η Marsh Ivins, η αμερικανικής καταγωγής αστροναύτης από τη Βαλτιμόρη της πολιτείας Μέριλαντ των ΗΠΑ αποκαλύπτει πως είναι η ζωή στο διάστημα και η καθημερινότητα των αστροναυτών με την παραμικρή λεπτομέρεια.

Διαβάστε το καταπληκτικό άρθρο της στο ηλεκτρονικό περιοδικό WIRED:

«Δεν υπάρχει τρόπος να περιγραφεί πώς νιώθεις όταν αφήνεις τον πλανήτη σου. Κοιτάς κάτω και βλέπεις τη γη, συνειδητοποιείς ότι δεν βρίσκεσαι πάνω και σου κόβεται η ανάσα. Είναι ένα παράξενο, σουρεαλιστικό συναίσθημα. Αλλά έχοντας δαπανήσει συνολικά 55 ημέρες στο διάστημα κατά τη διάρκεια αποστολών της NASA έμαθα ότι το να βρίσκεσαι εκεί πάνω δεν είναι μόνο ένα σύνολο από στιγμές που σου κόβουν την ανάσα. Μπορεί να είναι μαγικό, εντυπωσιακό, και ταυτόχρονα δύσκολο και άβολο. Το ταξίδι στο διάστημα τουλάχιστον με τον τρόπο που γίνεται μέχρι σήμερα δεν είναι κάτι λαμπερό και εύκολο αλλά η θέα σε αποζημιώνει.

Όλοι φαντάζονται πως το να κάθεσαι στην κορυφή πυραύλου που σε μεταφέρει στο διάστημα προκαλεί άγχος και νευρικότητα. Στην πραγματικότητα δεν έχεις και πολλά να κάνεις από την ώρα της επιβίβασης μέχρι την εκτόξευση. Οι περισσότεροι αστροναύτες επιλέγουν να κοιμηθούν. Είσαι στριμωγμένος σαν σακί από πατάτες, ενώ το σύστημα περνάει από αμέτρητους ελέγχους. Αλλά η ώρα της εκτόξευσης είναι ιδιαίτερη εμπειρία. Η αίσθηση που έχεις κατά τη διάρκεια της επιτάχυνσης μέχρι να φτάσει την τελική ταχύτητα των 30.000 χλμ. είναι μαγική.

Κατά τη διάρκεια της πτήσης υπάρχουν κάποιες επιπλοκές. Εξαιτίας της έλλειψης της βαρύτητας τα σωματικά υγρά κινούνται προς το κεφάλι. Μοιάζει σαν λίφτινγκ προσώπου. Το στομάχι σου γίνεται επίπεδο. Νιώθεις ψηλότερος καθώς μακραίνεις 2,5 με 5 εκ. Υπάρχουν δυσκολίες καθώς αποκτάς έντονο πονοκέφαλο, το σώμα σου αντιδρά και χάνεις περίπου ένα λίτρο υγρών ενώ πολλοί νιώθουν ναυτία. Ένας τρόπος να νιώσεις καλύτερα είναι να πείσεις το οπτικό σου σύστημα ότι το ''πάνω'' είναι εκεί που κοιτάει το κεφάλι σου και το ''κάτω'' εκεί που βρίσκονται τα πόδια σου. Όταν μπορέσετε να το κάνετε αυτό τότε θα αρχίσετε να προσαρμόζεστε στη μηδενική βαρύτητα. Όσο πιο πολλές πτήσης κάνεις τόσο πιο εύκολη είναι κάθε φορά η προσαρμογή και μετά από κάποιες ώρες το στομάχι σου επιτέλους ηρεμεί και σου ζητάει τροφή.

Δεν έτρωγα πολύ στις πτήσεις μου, όχι ότι τρώω πολύ όταν βρίσκομαι στη γη άλλα στο διάστημα με όλη αυτή την μετατόπιση υγρών τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Έφερνα μαζί μου σοκολάτα και στο διάστημα η γεύση της ήταν σαν κερί. Ήταν πολύ απογοητευτικό. Αλλά δεν πας στο διάστημα για το γκουρμέ δείπνο. Το φαγητό εκεί είναι κατεψυγμένο ή συσκευασμένο σε κενό αέρος έτσι ώστε απλά να προσθέσεις νερό και να το ζεστάνεις στο φούρνο. Το διαστημικό αεροσκάφος δεν έχει ψυγείο για αυτό και το φρέσκο φαγητό δεν μπορεί να διατηρηθεί. Στην αρχή της εκτόξευσης καλό είναι να καταναλώνουμε φρούτα όπως μήλα και πορτοκάλια εφόσον αργότερα δεν θα μπορούμε.

Μια από τις πιο παράξενες εμπειρίες στο διάστημα είναι μια από τις πιο συνηθισμένες στη γη. Ο ύπνος. Δένετε τον υπνόσακο σας στο πάτωμα, στην οροφή του αεροσκάφους ή σε κάποιο τοίχο και μπαίνετε μέσα, είναι σαν να έχετε πάει κάμπινγκ. Ο αερόσακος έχει τρύπες για να περνάτε τα χέρια σας και να κουμπώνετε το φερμουάρ. Έπειτα δένετε το κεφάλι σας στο μαξιλάρι για να μπορέσει να ξεκουραστεί ο αυχένας σας. Μην ξεχάσετε στο τέλος να κλείσετε τα χέρια σας μέσα στον υπνόσακο γιατί διαφορετικά θα αρχίσουν να αιωρούνται και θα ξυπνήσετε με ένα μπράτσο να κρέμεται δίπλα σας χωρίς να συνειδητοποιήσετε ότι είναι το δικό σας.

Το αγαπημένο μου μέρος για να κοιμάμαι ήταν κοντά στον αεροκρουνο, στο μεσαίο κατάστρωμα του αεροσκάφους. Ήταν το πιο ήσυχο μέρος γιατί σπάνια γίνονταν εργασίες εκεί κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το μειονέκτημα ήταν ότι έκανε πάρα πολύ κρύο. Έδενα τα χέρια μου μέσα στον αερόσακο, φορούσα περίπου 4 στρώσεις ρούχων ενώ κάποιες φορές ζέσταινα συσκευασμένο φαγητό και το έβαζα μέσα στον υπνόσακο σαν αυτοσχέδια πηγή θερμότητας.

Τα δύο τελευταία βράδια της πτήσης κοιμήθηκα στον  θάλαμο διακυβέρνησης. Έδεσα τον υπνόσακο μου στα μπροστινά παράθυρα. Όταν πλησιάζαμε στο έδαφος η γη ξεδιπλωνόταν μπροστά στα μάτια μου. Ξύπνησα και είχα όλο τον κόσμο μπροστά μου. Ήταν μια συγκλονιστική στιγμή.

Το πιο εντυπωσιακό σε ό,τι αφορά τα ταξίδια μου στο διάστημα είναι το πόσο χαλαρωτικά ήταν. Οι νέοι αστροναύτες αγχώνονταν τόσο με τα καθήκοντα που είχαν αναλάβει που άφηναν τις μέρες να περνάνε χωρίς να βλέπουν την εκπληκτική ανατολή του ήλιου. Η πτήση φυσικά και δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Πειράματα, καθημερινή συντήρηση, συνεχείς έλεγχοι απαιτούσαν σκληρή δουλειά που συχνά σου προκαλούσε άγχος και σε τρόμαζε. Αν έκανες ένα λάθος θα το παρακολουθούσαν εκατομμύρια άνθρωποι από όλο τον κόσμο. Παρόλα αυτά για μένα ήταν ιδιαίτερα χαλαρωτικό. Όταν ταξιδεύεις στη γη πάντα υπάρχει η δυνατότητα κάποιος να επικοινωνήσει μαζί σου. Αλλά στο διάστημα είσαι πραγματικά απλησίαστος. Φυσικά και υπάρχει η δυνατότητα επικοινωνίας μέσω email αλλά εκεί πάνω δεν μπορείς να κάνεις πολλά και να ασχοληθείς με τους καθημερινούς μπελάδες. Πλήρωσα τους λογαριασμούς; Τάισα τον σκύλο; Ένιωθα κάθε μέρα ότι οι έννοιες μου τελείωναν στην άκρη της ατμόσφαιρας. Είχα ελευθερωθεί τελείως από τη γη. Δυστυχώς όλες αυτές οι ανησυχίες επέστρεψαν με το που προσγειώθηκα.

Ποτέ μου δεν ένιωσα ανυπομονησία να επιστρέψω στη γη. Όταν γυρνάς αρχίζουν άλλα προβλήματα. Το εσωτερικό των αυτιών μας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο λόγω της ατμοσφαιρικής αλλαγής. Πρέπει να μάθουμε και συνηθίσουμε πάλι να περπατάμε σε πεδίο βαρύτητας. Αν γύρναγα το κεφάλι μου θα έπεφτα κάτω. Οι μυς σου που έχουν καιρό να λειτουργήσουν χρειάζονται χρόνο για να επανέλθουν. Μπορεί να χρειαστούν μέρες ίσως και βδομάδες μέχρι το σώμα σου να προσαρμοστεί κ να λειτουργήσει όπως πριν.

Ήταν δύσκολο, ήταν συναρπαστικό, ήταν τρομακτικό, ήταν απερίγραπτο. Και ναι, θα ήθελα να επιστρέψω χωρίς δεύτερη σκέψη.