Συγκλονιστικό εύρημα στην Ικαρία – Βομβαρδιστικό του Β’ Παγκοσμίου, 72 χρόνια στο βυθό
Ένα δικινητήριο επιθετικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος, τύπου Μάρτιν Μπάλτιμορ (Martin Baltimore), το οποίο κατέπεσε στη θαλάσσια περιοχή της νότιας Ικαρίας το 1945, ενώ είχε πορεία προς τη Θεσσαλονίκη, εντοπίσθηκε κοντά στον οικισμό του Μαγγανίτη και σε βάθος 16 μέτρων.
Σύμφωνα με τον Σταθμό Αιγίου της ΕΡΤ, το αεροπλάνο βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση ενώ η εύρεσή του προκάλεσε ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον, αφού σε όλο τον κόσμο έχουν κατασκευαστεί 1.500 τέτοια αεροσκάφη και μέχρι σήμερα δεν έχει διασωθεί κανένα παρά μόνο το συγκεκριμένο.
Σημειώνεται ότι το αεροπλάνο χαρτογραφήθηκε και φωτογραφήθηκε, ενώ η πρωτοβουλία, αλλά και η όλη προσπάθεια, ανήκει στον πρώην πρόεδρο αυτοδυτών Σάμου Αλέξανδρο Μαλαγάρη που σε συνεργασία με το Στέλιο Δεμερτζή πριν από λίγες ημέρες βρέθηκαν στην Ικαρία, έκαναν τις απαραίτητες καταδύσεις και συνέλλεξαν τα απαραίτητα στοιχεία.
Τι ήταν το Μάρτιν Μπάλτιμορ
Το Martin 187 Baltimore (Μάρτιν Μπάλτιμορ) ήταν ένα ελαφρύ δικινητήριο επιθετικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος, κατασκευασμένο από την Glenn L. Martin Company στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Για να επιτραπεί η παροχή των αεροσκαφών στην Βρετανική Αεροπορία, στα πλαίσια του προγράμματος δανεισμού και μισθώσεων (που ακολούθησε η Αμερικανική κυβέρνηση μεταξύ του 1941 και του 1945), δόθηκε από την Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία ο κωδικός A-30.
Το Baltimore δεν χρησιμοποιήθηκε σε μάχη από τις Αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, αλλά είδε υπηρεσία με τις πολεμικές αεροπορίες της Βρετανίας, του Καναδά, της Αυστραλίας, της Νοτίου Αφρικής, της Ελλάδας και της Ιταλίας.
Το πρώτο Βρετανικό αεροσκάφος παραδόθηκε στα τέλη του 1941 εξοπλίζοντας τις επιχειρησιακές εκπαιδευτικές μονάδες.
Η ΡΑΦ χρησιμοποίησε τα Baltimore επιχειρησιακά στα πολεμικά θέατρα της Μεσογείου και της Βορείου Αφρικής.
Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία άρχισε να παραλαμβάνει τα πρώτα Baltimore από την RAF στις 13 Σεπτεμβρίου του 1943, σε αντικατάσταση των Bristol Blenheim Mk V, και εντάχθηκαν στην 13η Μοίρα Ελαφρού Βομβαρδισμού.
Αρχικά τα Baltimore της 13 ΜΕΒ έδρευαν σε βάσεις της Βόρειας Αφρικής και εκτελούσαν αποστολές συνοδείας νηοπομπών, ανθυποβρυχιακών περιπολιών και αναγνώρισης.
Έφερε τετραμελές πλήρωμα και συνήθως το τέταρτο μέλος ήταν Βρετανός, σε ρόλο ασυρματιστή – πολυβολητή.
Τον Μάιο του 1944 η Μοίρα μεταφέρθηκε στην Ιταλία και εντάχθηκε στην Balkan Air Force, αναλαμβάνοντας αποστολές βομβαρδισμού στόχων τακτικής και στρατηγικής σημασίας στη Γιουγκοσλαβία και τη βόρεια Ιταλία.
Το φθινόπωρο του 1944 η 13 ΜΕΒ, εξοπλισμένη με 16 Baltimore Mk V επιστρέφει στην Ελλάδα και αναλαμβάνει αποστολές κατά γερμανικών στόχων στα νησιά του Αιγαίου.
Τα Βaltimore επιστράφηκαν στους Βρετανούς μεταξύ του 1945 – 1946. Συνολικά στην Ελληνική Αεροπορία υπηρέτησαν 79 αεροσκάφη.
Η τελευταία πτήση
Στις 20/04/1945 το αεροσκάφος της 13ης Μοίρας Ελαφρού Βομβαρδισμού (13 ΜΕΒ), με τετραμελές πλήρωμα τους: Σμηνία Δημόπουλο Α. χειριστή, Επισμηνία Βάθη Σωτήριο ασυρματιστή, Έφεδρο Σμηνία Δεμερτζή Βασίλειο αεροναυτίλο και Υποσμηνία Ζαχαρόπουλο Ιωάννη επιβάτη, κατέπεσε στη θάλασσα.
Σύμφωνα με τα αρχεία του Μουσείου Ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας, της Διεύθυνσης Καταγραφής και Τεκμηρίωσης Ιστορίας, του τμήματος Ιστορικού Αρχείου και Συγγραφών, το αεροσκάφος εκτελούσε αεροναυτιλιακή εκπαιδευτική άσκηση. Όταν συνάντησε κακοκαιρία, αποφασίστηκε από τον χειριστή να συνεχίσει την άσκηση σε άλλη περιοχή νοτιότερα που ο καιρός ήταν καλός.
Περίπου μια ώρα μετά την απογείωση σταμάτησε ο δεξιός κινητήρας και ο χειριστής αδυνατούσε να κρατήσει το αεροσκάφος στον αέρα μόνο με τον αριστερό. Προσπάθησε να φτάσει στην Ικαρία και να βρει κατάλληλο χώρο για προσγείωση. Φτάνοντας όμως στην ακτή της Ικαρίας και μη βρίσκοντας τέτοιο χώρο, επιχείρησε αναγκαστική προσθαλάσσωση κοντά στο χωρίο Μαγγανίτη.
Ο καιρός ήταν καλός, η σύγκρουση με το νερό όμως ήταν σφοδρή. Οι Δεμερτζής και Δημόπουλος κολύμπησαν και τελικά διασώθηκαν από παρακείμενη λέμβο, ενώ δεν τα κατάφεραν οι Βάθης και Ζαχαρόπουλος, οι οποίοι πνίγηκαν. Η αιτία της βλάβης του κινητήρα δε εξακριβώθηκε.
Η κατάδυση
Στις 11/07/17 καταδυτική ομάδα αποτελούμενη από τους: Λεσσέ Δημήτρη οδηγό, Δεμερτζή Στέλιο φωτογράφο και Αλέξανδρο Μαλαγάρη συντονιστή κατάδυσης / βιντεογράφο, επισκέφτηκε το σημείο όπου βρίσκεται το βυθισμένο Martin Baltimore.
Αξιοποιώντας τα στοιχεία της Π.Α., τις προφορικές μαρτυρίες κατοίκων που συνέλεξε ο κος Λεσσές και από υποβρύχιες φωτογραφίες από παλαιότερη κατάδυση του Νίκου Τσαρνά, Δημήτρη Λεσσέ και Γιώργου Φράγκου, οι δύτες εντόπισαν σύντομα το αεροσκάφος.
Σκοπός των δυτών ήταν η φωτογράφηση, βιντεογράφηση του Martin Baltimore, να φέρουν στη επιφάνεια την ιστορία του και να αποτίσουν φόρο τιμής στο πλήρωμα. Το δύτη Στέλιο Δεμερτζή έχει βαφτίσει ο θείος του Βασίλης Δεμερτζής, ο ένας εκ των δύο διασωθέντων της αναγκαστικής προσθαλάσσωσης.
Η κατάδυση έλαβε χώρα υπό ιδανικές καιρικές συνθήκες, με μέγιστο βάθος τα 18 μέτρα και η διάρκεια της ήταν 45 λεπτά. Οι δύτες είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν το μοναδικό θέαμα του αεροσκάφους στο βυθό και πως αυτό πλέον έχει γίνει κομμάτι του. Συνέλεξαν πλούσιο φωτογραφικό υλικό και βίντεο και άφησαν στον βυθό ένα δάφνινο στεφάνι.
Ο βυθός προστάτεψε το Martin Baltimore για 72 χρόνια, ευχή των δυτών είναι η καλύτερη προστασία του αεροσκάφους από τους κατοίκους και επισκέπτες της Ικαρίας του νησιού του Ίκαρου. Το εγχείρημα υποστήριξε η Ικαριακή Ραδιοφωνία, η Αερολέσχη Ικαρίας - Ίκαρος και το καταδυτικό κέντρο Kerveli Village Diving Center.
