Θα σφυρίξει ξανά το τρένο στον Πλαταμώνα;
Το σημείο, όπου η απόληξη του Ολύμπου "αγγίζει" τη θάλασσα, περίμεναν στο παρελθόν, με κομμένη την ανάσα, όσοι ταξίδευαν με το τρένο, στην παλιά σιδηροδρομική γραμμή του Πλαταμώνα. Εκεί, ανάμεσα στο επιβλητικό κάστρο, τις πλούσιες φυλλωσιές των πλατανιών και τα βότσαλα της ακτής, το τρένο έμοιαζε να πετά πάνω από το νερό, χαρίζοντας στον επιβάτη μια μαγευτική εμπειρία.
Αργότερα, η γραμμή καταργήθηκε στο βωμό της ταχύτητας της εποχής μας, καθώς οι αμαξοστοιχίες άρχισαν να ταξιδεύουν μέσα από βουνά και σήραγγες σε πιο σύντομες διαδρομές. Ο υδατόπυργος του παλιού σταθμού του Πλαταμώνα άρχισε να σκουριάζει, τα χόρτα δίπλα από τη γραμμή υψώθηκαν και πολλαπλασιάστηκαν και στον σημερινό ρομαντικό επισκέπτη της περιοχής μένει μόνο η ευχή να μπορούσε κάποτε να ξανακάνει τη διαδρομή με ένα τρενάκι τουριστικό, σαν εκείνο του Πηλίου ή των Καλαβρύτων.
Περιπατητική διαδρομή δίπλα στη γραμμή του τρένου
Η απόσταση, βέβαια, είναι μικρή, μόλις 2.870 μέτρα (από την οδό Παντελεήμονος στη χιλιομετρική θέση 401,55 μέχρι την Κρανιά στη θέση 404,43), αλλά ακριβώς αυτός είναι ο λόγος που πληροί όλες τις προϋποθέσεις για μια περιπατητική διαδρομή σε έναν τόπο υψηλού φυσικού κάλλους, σε ένα σκηνικό όπου σε διαφορετικές στιγμές της ιστορίας "συναντώνται" ήρωες της ελληνικής μυθολογίας, σταυροφόροι του 1212, πρόσφυγες, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή αλλά και τα γερμανικά στρατεύματα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτό φαίνεται ότι είχε στο μυαλό της η δημοτική αρχή Δήμου Ολύμπου, όταν σκέφτηκε να δημιουργήσει ένα μονοπάτι με πολύ ψιλό λευκό χαλίκι, δίπλα από την παλιά γραμμή, με αφετηρία την οδό Παντελεήμονος και σημείο τερματισμού τη θέση Κρανιά στο τούνελ του Κάστρου του Πλαταμώνα. "Κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Προσπαθούμε να βρούμε και το μοντέλο του φωτισμού που θα εγκατασταθεί. Σκεφτόμαστε κάτι με ξύλο καστανιάς που είναι σε περίσσεια στην περιοχή μας και δεν θίγει τον ιστορικό χαρακτήρα της περιοχής" αναφέρει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο Δήμαρχος Δίου - Ολύμπου Κώστας Δημόπουλος. Ο ίδιος εμφανίζεται αισιόδοξος ότι το μονοπάτι αυτό μπορεί να γίνει την άνοιξη ώστε να δοθεί προς χρήση το ερχόμενο καλοκαίρι.
Σχέδια για το τουριστικό τρενάκι
Όσο για το τουριστικό τρενάκι, θετικοί εμφανίζονται κατ' αρχήν η δημοτική αρχή αλλά και ο πρόεδρος της ΓΑΙΑΟΣΕ, Αθανάσιος Σχίζας.
Μιλώντας στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, ο κ. Σχίζας διευκρινίζει ότι μια τέτοια είδους αξιοποίηση θα μπορούσε να γίνει από την πλευρά δήμων ή ιδιωτών. "Πολλοί δήμοι ενδιαφέρονται για την αξιοποίηση περιοχών που βρίσκονται σε γραμμές υπό προσωρινή αναστολή ή αναστολή λειτουργίας. Ωστόσο απαιτούνται κονδύλια, διαδικασίες, πιστοποιήσεις και αδειοδοτήσεις από τον ΟΣΕ. Δεν είναι τόσο απλό, αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο" σχολιάζει.
Παράλληλα, εκτιμά ότι "αν για την περίπτωση του Πλαταμώνα υπάρχει θέληση και οικονομική δυνατότητα, θα μπορούσε να υπάρξει μια συνεργασία, ενδεχομένως και με Συλλόγους Φίλων του Σιδηροδρόμου στον Πλαταμώνα που δείχνουν δοσμένοι σε έναν τέτοιο στόχο. Εμείς θέλουμε να το κάνουν γιατί έτσι προστατεύεται η γραμμή από ζημιές και καταπατήσεις και πράγματι δεν θα υπάρχει ωραιότερο πράγμα από ένα τρενάκι εκεί που θα μεταφέρει κόσμο".
Προς το παρόν, ΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ και Δήμος Δίου - Ολύμπου συνεργάζονται για τον καθαρισμό της γραμμής. "Ως τώρα έγινε αποθάμνωση και εκρίζωση της άγριας φυτικής βλάστησης κατά μήκος όλης της γραμμής από τους Πόρους μέχρι τη θέση Κύματα. Δεν φτάσαμε ακόμη μέχρι το τούνελ. Τώρα σε συνεργασία με τον ΟΣΕ και με δαπάνη του Δήμου θα εξωραϊστούν τα πρανή, τα αναχώματα μέσα στον οικισμό γιατί καταπονήθηκαν από τις εργασίες αποψίλωσης και καθαρισμού" λέει ο δήμαρχος.
Ένα άλλο πρόβλημα που ταλανίζει την περιοχή είναι εκείνο των καταπατήσεων καθώς σύμφωνα με τον κ. Σχίζα, "σπίτια και συγκροτηματάκια είναι χτισμένα μέσα στην περιουσία του ΟΣΕ". Ο πρόεδρος της ΓΑΙΑΟΣΕ αναφέρει ότι έχει αποτυπωθεί η κατάσταση και αναμένεται η κατάθεση αγωγών εναντίον των καταπατητών.
Αξιοποίηση των εγκαταστάσεων του σταθμού
Και εφόσον γίνουν οι αποκαταστάσεις της γραμμής, το ενδεχόμενο να ξανασφυρίξει το τρενάκι θα μοιάζει ακόμη πιο κοντινό. Το σενάριο αυτό "συνοδεύουν" και σχέδια σύμφωνα με τα οποία, ο Δήμος θα μπορούσε να μισθώσει από τον ΟΣΕ τους οικίσκους του παλαιού σταθμού για την πολιτιστική αξιοποίηση της περιοχής.
"Θα μπορούσε να γίνει ένα μουσείο του σταθμού με είδη του σιδηροδρόμου εν γένει, ένα εντευκτήριο, μια αίθουσα προβολής, ένα παραδοσιακό καφενείο" σχολιάζει ο δήμαρχος Κώστας Δημόπουλος. "Κάτι αντίστοιχο έγινε στη Λάρισα όπου οι συνταξιούχοι του ΟΣΕ συγκέντρωσαν εκθέματα όπως προπολεμικές στολές, παλιές δερμάτινες θέσεις, τιμόνια, κοντέρ και άλλα" προσθέτει.
Τις παραπάνω ιδέες συμπληρώνουν μελέτες για την τοποθέτηση κυβόλιθων μπροστά από τους σταθμούς, για να περνά ο κόσμος και τη δημιουργία ενός δρόμου ήπιας κυκλοφορίας στη λογική του τραμ. Ερωτηθείς για το αίτημα μερίδας κατοίκων της περιοχής για τη δημιουργία χώρου στάθμευσης ο δήμαρχος απαντά ότι και αυτή η χρήση μπορεί να προβλεφθεί στο πλαίσιο της συνολικής αξιοποίησης της περιοχής.
Σημειώνεται ότι πρόταση για την αξιοποίηση του σιδηροδρομικού σταθμού είχε υποβληθεί και στην Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων της Κεντρικής Μακεδονίας, όπως αναφέρει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο αρχιτέκτων της υπηρεσίας Δημήτρης Ζυγομαλάς. "Επρόκειτο για πρόταση από ιδιώτη, η οποία όμως αποσύρθηκε" προσθέτει.
Η ιστορία της γραμμής
Την ιστορία της σιδηροδρομικής γραμμής του Πλαταμώνα ξετυλίγει ο δήμαρχος. Όπως αναφέρει, η μελέτη για το σιδηροδρομικό δίκτυο από τη Λάρισα μέχρι τη Θεσσαλονίκη εκπονήθηκε το 1914 και το έργο ξεκίνησε από γαλλική εταιρεία. Τότε συνεργεία ξεκίνησαν να κατασκευάζουν τα πρανή και τις σιδηροτροχιές ενώ ιδιαίτερη έμφαση -πέραν των άλλων- δόθηκε στην περιοχή του Πλαταμώνα γιατί η διαδρομή έπρεπε να περνά δίπλα από τη θάλασσα και να γίνει ένα τούνελ στη θέση Κρανιά, κάτω από το κάστρο. Εκείνο ήταν το καταλληλότερο σημείο για τη διάτρηση του βουνού που είναι η απόληξη του Ολύμπου. Το καταλληλότερο σημείο διέλευσης έγινε και το πιο μαγευτικό καθώς όποιος βρισκόταν στο τρένο και αισθανόταν ότι θα πέσει στη θάλασσα.
Ο Πλαταμώνας τότε δεν ήταν οικισμός, απλά εκεί διέμεναν κάποιοι κάτοικοι του Παλιού Παντελεήμονα που ασχολούνταν κυρίως με την αλιεία ή είχαν κατασκευάσει κάποια πανδοχεία της εποχής.
Χάρη στη συγκεκριμένη σιδηροδρομική γραμμή κατέφτασαν στον τόπο και πρόσφυγες, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, κυρίως από το Ικόνιο. Εκεί τους δόθηκε γη εκατέρωθεν της σιδηροδρομικής γραμμής στη θέση που ακόμη και σήμερα αποκαλείται "συνοικισμός προσφύγων Πλαταμώνα". Αυτός ήταν στην ουσία ο πρώτος οικισμός του νομού Πιερίας και αποτέλεσε κίνητρο ώστε να μετεγκατασταθούν και οι ντόπιοι από τον Παλιό Παντελεήμονα. Η πρώτη κοινότητα του σταθμού έγινε μετά το 1950. Εκεί, άλλωστε, βρισκόταν η αρχαία Ηράκλεια ή Ηράκλειο.
Η γραμμή προσέδωσε οικιστική ανάπτυξη και ζωντάνια στην περιοχή και χάρη σε αυτήν η τελευταία έγινε διαμετακομιστικό κέντρο και σημείο ανάπτυξης της αλιείας και της γεωργίας. Και από ιστορικής απόψεως όμως επρόκειτο για ένα σημείο στρατηγικής σημασίας. Γι αυτό η γραμμή είχε βομβαρδιστεί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολύ νωρίτερα, στη σταυροφορία του 1212, η επαρχία του Πλαταμώνα αναφέρεται σε ιστορικά έγγραφα με τοποτηρητή διοικητή τον Ρολάντο Πισιέ, τον οποίο είχε ορίσει ο Βονιφάτιος ο Μομφερατικός. Στη νεότερη ιστορία της περιοχής, το σημείο επίσης θεωρούνταν περιοχή υψηλού ενδιαφέροντος από κάθε άποψη, και ακτοπλοϊκώς και σιδηροδρομικώς καθώς επρόκειτο για τα όρια Μακεδονίας - Θεσσαλίας.
Στη δεκαετία του '70, στη γραμμή και στο όριο του Πλαταμώνα, μεταφέρθηκαν και οι Πόροι που λεγόταν ως τότε Πούρλια, που σημαίνει λάσπη ή πέρασμα. Το όνομα του Πόρου αναφέρεται στην παράδοση και σύμφωνα με αυτήν, στην αρχαιότητα ήταν ημίθεος, γιος της Μύτιδος και του Δία. Ο ίδιος μετά από ένα συμπόσιο της θεάς Αφροδίτης συνάντησε στο κατώφλι, την Πενία, συνευρέθησαν ερωτικά και γεννήθηκε ο Έρωτας.
Στο πέρασμα των χρόνων, η ανθρώπινη δραστηριότητα αναπτύχθηκε με άξονα τη σιδηροδρομική γραμμή. Κάποια στιγμή, καθώς προέκυψε η ανάγκη να συντομεύσουν οι διαδρομές και αναπτύχθηκε η τεχνογνωσία για διανοίγονται σήραγγες, θεωρήθηκε ότι δεν ήταν αυτή η πιο σύντομη διαδρομή και χαράχθηκε άλλη πορεία. Το 2001 ολοκληρώθηκε το έργο της νέας γραμμής και χαράχτηκε ένα τούνελ που ξεκινά από τον Κίσαβο, από τα Τέμπη και βγαίνει στην επιφάνεια πάλι μετά το Κάστρο του Πλαταμώνα. Με αυτόν τον τρόπο, ο χρόνος του ταξιδιού ανάμεσα σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα μειώθηκε σημαντικά, ενώ η παλιά γραμμή του Πλαταμώνα καταργήθηκε και το 2005 χαρακτηρίστηκε ιστορικός τόπος με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού.
Σήμερα πια, μετά από αρκετά χρόνια συζητήσεων μεταξύ διαφόρων φορέων, το ερώτημα αν θα σφυρίξει ξανά το τρένο στον Πλαταμώνα παραμένει...
