Κατάδυση στο ναυάγιο που μετέφερε τα κλεμμένα μάρμαρα του Παρθενώνα

Για δύο με τρία χρόνια έμειναν στον βυθό των Κυθήρων τα γλυπτά του Παρθενώνα, για τα οποία μιλάει αυτές τις ημέρες ολόκληρος ο πλανήτης, μετά και την επίσκεψη της Αμάλ Αλαμουντίν Κλούνεϊ στην Ελλάδα.

Το πλοίο «Μέντωρ», που τα μετέφερε βούλιαξε τον Σεπτέμβριο του 1802 κοντά στο λιμανάκι του Αβλέμονα και δύο αιώνες μετά, η Εφορία Εναλίων Αρχαιοτήτων έχει προχωρήσει σε συστηματικές ανασκαφικές έρευνες.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Έθνος, μετά το ναυάγιο ο Eλγιν είχε οργανώσει αποστολή στα Κύθηρα και προσέλαβε σφουγγαράδες που επί 2-3 χρόνια βουτούσαν προκειμένου να μαζέψουν ό,τι υπήρχε στον βυθό. Με ανύπαρκτα τεχνικά μέσα, καταδύθηκαν σε βάθος 20-22 μέτρων και κατάφεραν να ανασύρουν τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Μάλλον χωρίς να γνωρίζουν τι ακριβώς περιείχαν τα κιβώτια και πόσο πολύτιμα ήταν.

«Το πλοίο ήταν ένα εμπορικό μπρίκι που είχε χρησιμοποιηθεί και ως πολεμικό. Από το σκαρί σώζεται τμήμα μήκους 11 μέτρων και πλάτους 5 μέτρων σε αρκετά καλή κατάσταση. Το υπόλοιπο έχει καταστραφεί. Οι σφουγγαράδες με εντολή του Έλγιν, για να μπουν μέσα στο πλοίο έπρεπε να καταστρέψουν τμήματα της ''κουβέρτας'' προκειμένου να ανασύρουν τα κιβώτια με τα Γλυπτά. Συνολικά ανασύρθηκαν 16 κιβώτια» λέει ο αρχαιολόγος Δημήτρης Κουρκουμέλης στο Έθνος.

Η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων κάνει έρευνες επί τρία συνεχή χρόνια (2011-13) με τη συμβολή των Ιδρυμάτων Νιάρχου και Λάτση καθώς και του Kytherian Research Group.

«Είχαν γίνει και παλαιότερα αποστολές με δεδομένη τη φημολογία ότι ίσως υπάρχουν ακόμα Γλυπτά από τον Παρθενώνα και οι αυτοψίες είχαν σκοπό να επιβεβαιωθούν ή να απορριφθούν οι πληροφορίες.

Το 2009 πριν ανοίξει το Μουσείο της Ακρόπολης η Εφορεία πήγε στο ναυάγιο καθώς υπήρχαν φήμες για το 17ο κιβώτιο. Εκείνο που εντοπίσαμε ήταν σχιστολιθικές πλάκες με απολιθώματα ψαριών που αποτελούσαν μέρος από το φορτίο του πλοίου. Τα τελευταία χρόνια η έρευνα γίνεται με μεθοδικό τρόπο και συστηματική ανασκαφή στο ναυάγιο. Ολοκληρώθηκε η χαρτογράφηση του πλοίου με φωτομωσαϊκό και αποτελεί τη βάση για τις ανασκαφικές τομές και την έρευνα με αναρροφητήρα. Σταδιακά ανασύρθηκαν αντικείμενα του πληρώματος και των επιβατών του πλοίου όπως: μελανοδοχεία, σφραγιδόλιθος, πιάτα, κουτιά, νομίσματα, θραύσματα από αγγεία, πιστόλες, μπουκάλια κρασί κλπ. 

(Τις φωτογραφίες δημοσιεύει το Έθνος)

Πέρσι προχωρήσαμε την ανασκαφή λίγο έξω από το γνωστό σκαρί και εντοπίσαμε δύο τμήματα από αιγυπτιακά ανάγλυφα. Τα ένα είναι από άγαλμα φαραωνικής εποχής μάλλον της 8ης δυναστείας του 1300 π.Χ. και το δεύτερο από επιγραφή στον θεό Ρα της πτολεμαϊκής περιόδου.

Ο ''Μέντωρ'' είχε περάσει από την Αλεξάνδρεια πριν έρθει στην Ελλάδα. Είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα ανακτά αρχαιότητες από την ''περισυλλογή'' που γινόταν εκείνη την περίοδο. Έχουν μια ιδιαίτερη αξία, καθώς είναι τα πρώτα που ανελκύονται από το σύνολο των αρχαιοτήτων που ο Eλγιν και οι περί αυτόν είχαν πάρει από την ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο» λέει ο κ. Δημήτρης Κουρκουμέλης.

Όσο για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, όπως σημειώνει «η εκτίμηση είναι ότι έχουν όλα ανασυρθεί. Υπάρχει και η μαρτυρία του Ιταλού επιστάτη, ονόματι Λουιτζιέρι που ακολουθούσε τον Eλγιν, ο οποίος στο ημερολόγιό του σημειώνει ότι τα έβγαλαν όλα».

Εν τω μεταξύ, ένα μοναδικής αξίας απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ του 1985 κυκλοφορεί στον ιστότοπο Youtube, στο οποίο γίνεται εκτενές αφιέρωμα στον τρόπο που ο Λόρδος Ελγιν μετέφερε από την Ελλάδα τα Μάρμαρα του Παρθενώνα.