CSR Hellas: Οι θέσεις για το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

Tο Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης έθεσε την Τρίτη 11 Ιουλίου σε δημόσια διαβούλευση ένα νέο Σχέδιο Εθνικής Στρατηγικής για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και την Υπεύθυνη Επιχειρηματικότητα, και όρισε προθεσμία μόλις 10 ημερών (μέχρι την Παρασκευή 21.07.2017 και ώρα 15.00) για να εκφράσουν τις απόψεις τους οι επιχειρήσεις και το σύνολο των κοινωνικών εταίρων και συμμετόχων.

Η Ελλάδα, εφαρμόζοντας την Ευρωπαϊκή πολιτική για την ΕΚΕ 2011 – 2014, όφειλε να έχει υιοθετήσει μία τέτοια Εθνική Στρατηγική ήδη από το 2014.  Η επίσπευση της διαδικασίας διαβούλευσης μετά από τόσα χρόνια καθυστέρησης, σε συνδυασμό με το περιεχόμενο του Σχεδίου αυτού, δημιουργεί σήμερα εύλογα όχι μόνο ανησυχία, αλλά και σύγχυση!

Σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο του Σχεδίου είναι σαφές ότι καταργεί εμφανώς κάθε προσπάθεια που είχε προηγηθεί στο παρελθόν (βλ. σχετικά αποτελέσματα Δημόσιου Διαλόγου και θέσεις των επιχειρηματικών φορέων σχετικά με Σχέδιο Εθνικής στρατηγικής για την ΕΚΕ της 18ης Σεπτεμβρίου 2014) για συνεννόηση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και προβληματίζει για τον απώτερο σκοπό του, αφού ακόμα και αυτός ο ορισμός της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και οι βασικές της αρχές εμφανίζονται με νέες διαστάσεις π.χ. «εξωστρέφεια» αντί «διαφάνειας»!

Ωστόσο, το συγκεκριμένο Σχέδιο με την αναφορά στη σελ. 3 στο σκοπό του ως «η ρύθμιση του πεδίου της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης …» αντιβαίνει ξεκάθαρα στην ίδια την Ευρωπαϊκή πολιτική για την ΕΚΕ όπως αυτή περιγράφεται και στη σελ. 29 του Σχεδίου, όπου αναφέρεται «οι κύριοι κοινοί άξονες των Σχεδίων είναι η ενίσχυση της διαφάνειας, η υιοθέτηση της ΕΚΕ από δημόσιους οργανισμούς και η προβολή της μέσω των δραστηριοτήτων τους, η αύξηση της κοινωνικής ευαισθητοποίησης, των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών και η υποστήριξη των επιχειρήσεων στην ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ».

Συνοψίζοντας, τα βασικότερα σημεία που θα πρέπει να αποτελέσουν την αφορμή για την απόσυρση ή πλήρη απόρριψη του Σχεδίου σημειώνονται και τα παρακάτω σημεία :

Δεν λαμβάνει υπόψη του τις νέες δεσμεύσεις και πολιτικές τόσο της ΕΕ όσο και της Ελλάδας, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί από την υιοθέτηση της διεθνούς πρωτοβουλίας του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και του Στόχους 2030. Η παγκόσμια Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης αποτελούν ήδη προτεραιότητα και για τις 193 χώρες που δεσμεύτηκαν στην υλοποίησή της, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας ιδιαίτερα όταν την περίοδο αυτή εκπονείται το Σχέδιο Εθνικής Στρατηγικής για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης.

Δεν υποστηρίζει αλλά και ούτε αναφέρεται το ήδη υπάρχον θεσμικό πλαίσιο ρύθμισης θεμάτων συναφών με την ΕΚΕ, όπως για παράδειγμα «η εφαρμογή κριτηρίων κοινωνικής και περιβαλλοντικής επίδοσης στην επιλογή και αξιολόγηση προμηθευτών του δημοσίου», «η διασφάλιση των δικαιωμάτων των μετόχων», κλπ.

Δεν μεριμνά για τη μείωση του διοικητικού φόρτου, της γραφειοκρατίας και της πολυπλοκότητας αλλά αντίθετα προβλέπει (1) τη δημιουργία πλατφόρμας συγκέντρωσης των στοιχείων που θα πρέπει να δηλώνουν οι επιχειρήσεις σχετικά με την ΕΚΕ, άραγε γιατί είναι αυτό αναγκαίο μετά την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας και τη δημοσιοποίηση αυτών των πληροφοριών μέσω του ΓΕ.ΜΗ όπως προβλέπει ήδη στο Ν.4403/2016 (Οδηγία 2014/95/ΕΕ) και (2) τη δημιουργία Παρατηρητηρίου για την ΕΚΕ, το οποίο όπως φαίνεται από τα παραδείγματα άλλων χωρών που παρατίθενται στις σελ. 29 – 39 μάλλον αποτελεί Ελληνική πρωτοτυπία! Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 24ης και 25ης Μαρτίου 2011, έκανε έκκληση για μείωση του συνολικού ρυθμιστικού φόρτου, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις («ΜμΕ»), τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, και πρότεινε μέτρα για την αύξηση της παραγωγικότητας, ενώ στόχος της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις ΜμΕ και η προώθηση της διεθνοποίησής τους.

Δεν προωθεί το διάλογο και τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών δομών για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της στρατηγικής αυτής, αλλά δεν αναφέρεται και σε κανένα μέτρο ή ενέργεια ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και εκπαίδευσης που αποτελούν αναγκαία και αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση για την προαγωγή της ΕΚΕ, όπως ξεκάθαρα προβλέπεται τόσο από την πολιτική της ΕΕ, αλλά και από τις σχετικές προτεραιότητες των εθνικών σχεδίων άλλων χωρών. Ενώ επιπρόσθετα αγνοεί τους φορείς που ήδη λειτουργούν στην Ελλάδα για την προώθηση της ΕΚΕ, όπως το Δίκτυο CSR Hellas, το Ελληνικό Δίκτυο για το Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ, το Συμβούλιο Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΣΕΒ.

Δεν αποσαφηνίζει το πλαίσιο εφαρμογής, αντίθετα δημιουργεί και περαιτέρω σύγχυση γιατί αγνοεί βασικές προϋποθέσεις εφαρμογής της ΕΚΕ και της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας, όπως η επικέντρωση στην ουσιαστικότητα (materiality) των θεμάτων ΕΚΕ/βιωσιμότητας που απασχολούν κάθε επιχείρηση ή/και κλάδο δραστηριότητας, η σύμπραξη με τα ενδιαφερόμενα μέρη και η εφαρμογή αποδεκτών προτύπων για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εφαρμογής πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της ΕΚΕ.

Αγνοεί επιπλέον όλα τα διεθνώς αναγνωρισμένα πλαίσια ενσωμάτωσης των αρχών της ΕΚΕ και της Υπεύθυνης Επιχειρηματικότητας που και η Ελλάδα έχει δεσμευθεί να εφαρμόζει καταρχήν οι κατευθυντήριες αρχές σχετικά με τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα για την εφαρμογή του πλαισίου του ΟΗΕ «Προστασία, σεβασμός και επανόρθωση», οι κατευθυντήριες γραμμές του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, η τριμερής δήλωση αρχών της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και την κοινωνική πολιτική, αλλά και τα πλέον καθιερωμένα εθελοντικά για τις επιχειρήσεις πρότυπα όπως το Οικουμενικό Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), το πρότυπο 26000 του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης ISO, η πρωτοβουλία για την υποβολή εκθέσεων απολογισμού σε παγκόσμιο επίπεδο (Global Reporting Initiative). Όλα τα παραπάνω μνημονεύονται ωστόσο στο Ν.4403/2016 και τη σχετική εγκύκλιο για την εφαρμογή του που εκδόθηκε από τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή την 6η Ιουνίου 2017.

Ωστόσο το Σχέδιο υιοθετεί πρόνοιες για πιστοποίηση της ΕΚΕ, για πιο σκοπό άραγε(;) όταν ακόμη και ο Διεθνής Οργανισμός Πιστοποίησης (ISO) επέλεξε να μην είναι πιστοποιήσιμο το σχετικό με την ΕΚΕ πρότυπο ISO26000 εξαιτίας ακριβώς του δυναμικής σχέσης που υπάρχει μεταξύ της επιχείρησης και περιβάλλοντος στο οποίο αυτή λειτουργεί.

Ταυτόχρονα δε, το σχέδιο δεν περιλαμβάνει καμία πρόβλεψη για το πώς οι δημόσιες πολιτικές θα ευνοούν και δεν θα εμποδίζουν την υιοθέτηση και εφαρμογή πολιτικών ΕΚΕ από τις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα τις ΜμΕ όπως ενδεικτικά θα μπορούσε να συμβεί μέσω κριτηρίων ΕΚΕ κατά την αξιολόγηση προμηθευτών στις κρατικές προμήθειες, προσέγγιση που εφαρμόζεται ήδη στην Ολλανδία (Green Public Procurement) συστηματικά από το 2010 αλλά και σε άλλες χώρες προς όφελος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων της κάθε χώρας.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί πως η στρατηγική για την ΕΚΕ δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να εμφανίζεται ως το «πλαίσιο πολιτικών γενικότερης οικονομικής πολιτικής και επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων», ούτε υποκατάστατο άλλων ενεργειών που είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων της ελληνικής οικονομίας, όπως για παράδειγμα η εξωστρέφεια και η καινοτομία. Στο σύνολο των χωρών-μελών της Ένωσης η στρατηγική αυτή αποτελεί υποστηρικτικό εργαλείο ενίσχυσης των άλλων εθνικών πολιτικών και ειδικότερα εκείνων που σχετίζονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ  λειτουργεί συμπληρωματικά με άλλες εθνικές στρατηγικές όπως για παράδειγμα αυτήν για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.